Menopoz, bir kadının yaşamının en önemli dönüm noktalarından biridir. Doğurganlığın bittiği anlamına gelen bu dönem, genellikle 45-55 yaş aralığında yaşanmaktadır. Ancak menopoz; kanser tedavisinin etkisi ile yumurta rezervi düşen ya da yumurta sayısının normalin altında olduğu kişiler ile ailesinde erken menopoz öyküsü bulunanlarda daha genç yaşlarda ortaya çıkabilir.
Bu gibi nedenlerle erken menopoz riski altında olan kadınların doğurganlığını korumak, günümüz tedavileri ile mümkündür. Memorial Antalya Hastanesi Tüp Bebek Merkezi Sorumlusu Op. Dr. Batu Aydınuraz, doğurganlığı korumak amacıyla yapılan embriyo, yumurtalık ve yumurta dondurma işlemleri hakkında bilgi verdi.
Yeni yönetmelik izin kapsamını genişletiyor
Daha öncesinde sadece ciddi bir cerrahi operasyon geçirecek, kemoterapi veya radyoterapi görecek olan hastalarda yumurtalık dokusu ve yumurta hücresinin dondurulabilmesi söz konusuyken; Sağlık Bakanlığı’nın yayınladığı yeni yönetmelikle bu izin kapsamı genişletilerek, artık “düşük over rezervi” tanısı konulmuş veya erken menopoz riski olan, henüz doğum yapmamış tüm kadınlar, yumurta veya yumurtalık dokularını dondurma uygulamasından yararlanabilecek.
Embriyo dondurmadan evli çiftler yararlanabiliyor
Embriyo, yumurta hücresi ve yumurta dokuları dondurma işlemleri birbirinden farklıdır. Embriyo dondurma, yalnızca evli hastalarda uygulanabilmektedir. İşlem bir tüp bebek tedavisidir. Kısırlıktan korunmada en başarılı yöntemdir. Çünkü dondurulup çözülen embriyo başına gebelik oranları, %45-50 düzeyindedir.
Yumurtalar dondurarak saklanıyor
Evli olmayan erişkin hastalar için eğer rezerv azlığı varsa yumurta hücresi dondurma (oosit) işlemi düşünülmesi gereken bir seçenektir. İşlem aynı embriyo dondurmada olduğu gibidir. Tek fark yumurta toplama işleminden sonrasıdır. Embriyo dondurmada sperm ile döllenip saklanan yumurtalar burada döllenmeden dondurulmaktadır. Yumurta dondurmada, tüp bebek tedavilerinde olduğu dışarıdan verilen hormon iğneleriyle çok sayıda yumurta üretilmesi sağlanır.
Bu tedavi reglin 2 veya 3’üncü günü başlayıp, yaklaşık 8-10 gün sürer. Olgunlaşan yumurta hücreleri ameliyathanede özel iğnelerle toplanarak embriyoloji laboratuvarına ulaştırılır. Burada mikroskop altında değerlendirilen, yeterli olgunluk ve kalitede bulunan yumurta hücreleri, özel kitler ve protokoller kullanılarak dondurulur. Kullanılacakları tarihe kadar -196 derecede saklanır.
Kanser hastaları için alternatif seçenek
Dışarıdan hormon vererek yumurta gelişiminin uygun olmadığı vakalarda yumurta hücresi yerine yumurta dokusu da dondurulabilir. Embriyo ve oosit dondurma için zamanı olmayan veya tıbbi olarak buna engel bir durumu bulunan hastalar ile çocuk çağı kanser hastalarında düşünülmesi gereken bir seçenektir.
İşlemin uygulanacağı kişi doktoruyla birlikte karar verdikten sonra uygun tarih ve saatte genel anestezi altında, laparoskopi yöntemiyle yumurtalık dokusu alınır. Yumurta hücrelerinde olduğu gibi yumurta dokuları da özel kitler ve protokoller yardımıyla dondurularak kullanılacakları tarihe kadar yine -196 derecede saklanır.
